Osoba skazana na karę pozbawienia wolności nie przekraczającej 1 roku 6 miesięcy może ubiegać się o zgodę sądu na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego. Wniosek może być złożony przed rozpoczęciem odbywania kary (warto wówczas wystąpić także o wstrzymanie wykonania zarządzonej kary) albo po osadzeniu w zakładzie karnym.
W sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego właściwy jest sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa albo komisja penitencjarna działająca w zakładzie karnym, w którym skazany przebywa.
Przesłanki ustawowe udzielenia zgody na dobrodziejstwo dozoru elektronicznego wobec osoby odbywającej karę pozbawienia wolności:
- wobec skazanego wymierzono karę nie przekraczającą 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, jak też nie zachodzą warunki z art. 64 § 2 kk (czyli multirecydywa);
- odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary,
3 dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego, w tym w czasie osadzenia, przemawiają za udzieleniem skazanemu zezwolenia na odbywanie orzeczonej wobec niego kary w systemie dozoru elektronicznego,
- skazany przed osadzeniem w jednostce penitencjarnej posiadał określone stałe miejsce pobytu,
- osoba pełnoletnia wspólnie zamieszkująca w tym samym lokalu wyraziła wymaganą zgodę,
- warunki techniczne pozwalają na odbywanie kary w tym systemie.
Podobne przesłanki są wymagane wobec osoby przebywającej na wolności.
O ile okoliczność wymiaru orzeczonej kary do odbycia jest stosunkowo prosta do wykazania – wystarczy wgląd do wyroku, o tyle przesłanki wymienione w pkt 2-5 wymagają przygotowania celem ich dowodowego wykazania. Z racji tego, że są to w dużej mierze ocenne to wymagają dokładnego i rzetelnego uzasadnienia.
Przebieg odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego
W trakcie odbywania kary w warunkach dozoru elektronicznego skazany musi przebywać w miejscu wskazanym w postanowieniu sądu. Niemniej jeśli sąd w postanowieniu wyrazi na to zgodę, to skazany może opuszczać miejsce pobytu w ściśle określonym czasie oraz w ściśle określonym celu - czas i cel opuszczania miejsca pobytu należy określić we wniosku o dozór elektroniczny. Oczywiście nie może to być cel dowolny – praktyka wymiaru sprawiedliwości wypracowała standardowe okoliczności zasługujące na przełamanie zasady odbywania kary w izolacji.
Zgoda na obywanie kary w systemie dozoru elektronicznego może być cofnięta przy zaistnieniu ustawowo określonych przesłanek.